Bảo hiểm xã hội - Cách tính lương bảo hiểm xã hội - Những thông tin về luật BHXH mới nhất

Theo Luật Bảo hiểm xã hội, khái niệm về bảo hiểm xã hội được hiểu là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội.

Về mặt pháp lý, chế độ bảo hiểm xã hội chính là tổng hợp những quy định của pháp luật do nhà nước ban hành, nhằm quy định về các hình thức đảm bảo về vật chất và tinh thần cho người lao động hoặc người thân trong gia đình người lao động khi họ bị mất hoặc giảm đi một phần khả năng lao động.

Đối với công dân từ 15 tuổi trở lên mà không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc thì đều có thể tham gia BHXH tự nguyện. Bảo hiểm xã hội tự nguyện được hiểu là loại hình bảo hiểm do nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình.

Sổ bảo hiểm xã hội là sổ được cấp cho từng người lao động khi tham gia bảo hiểm xã hội để theo dõi việc đóng, hưởng các chế độ BHXH, là cơ sở để giải quyết các chế độ BHXH theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội.

Theo quy định mới nhất, mã số bảo hiểm xã hội là mã định danh duy nhất được cấp cho một cá nhân ghi nhận quá trình tham gia BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN và các chế độ, chính sách được hưởng trọn đời. Mã số BHXH được cấp từ cho trẻ em được sinh ra sử dụng thẻ BHYT cho đến đối tượng hưu trí, hưởng tử tuất. Vì vậy, đối với người lao động đã tham gia BHXH và đã có sổ BHXH thì số sổ BHXH chính là mã số bảo hiểm xã hội của người lao động.

Bảo hiểm xã hội điện tử được hiểu là việc các doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức phải kê khai và nộp hồ sơ bảo hiểm qua mạng. Hồ sơ bảo hiểm điện tử được các cơ quan bảo hiểm chấp nhận và có giá trị tương đương như những hồ sơ giấy của người tham gia BHXH nộp trực tiếp tại các cơ quan bảo hiểm.

Việc tham gia BHXH đã được quy định rõ ràng trong luật để đảm bảo sự công bằng cho người tham gia bảo hiểm xã hội. Theo đó, người lao động làm việc trong bất kỳ lĩnh vực ngành nghề nào từ việc làm kế toán, việc làm văn phòng, việc làm sản xuất cho đến lĩnh vực việc làm có tính chuyên môn như việc làm giáo dục, việc làm IT hay công nhân lao động phổ thông đều phải tham gia BHXH bắt buộc.

Cùng với sự thay đổi về chính sách tiền lương theo quy định, mức đóng bảo hiểm xã hội đối với người lao động và người sử dụng lao động cũng sẽ có sự điều chỉnh. 

Từ năm 2019, một số điều chỉnh về chính sách hưởng lương hưu của lao động nữ sẽ được áp dụng. Theo đó, lao động nữ bắt đầu hưởng lương hưu từ năm 2018 - 2021 có thời gian đóng BHXH từ đủ 20 năm đến 29 năm 06 tháng sẽ được điều chỉnh lương hưu.

Mức điều chỉnh lương hưu của lao động nữ được tính bằng mức lương hưu thời điểm bắt đầu người lao động hưởng lương hưu nhân với tỷ lệ điều chỉnh tương ứng với thời gian đã đóng BHXH và thời điểm hưởng lương hưu. Như vậy, nếu người lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2019 thì tỷ lệ điều chỉnh cao nhất là 9,23 % và tỷ lệ điều chỉnh thấp nhất là 0,81%, tùy thuộc vào thời gian đã đóng BHXH.

Bạn có thể tra cứu mã số bảo hiểm xã hội trực tiếp trên cổng thông tin điện tử của bảo hiểm xã hội Việt Nam theo các bước sau:

Bước 1: Truy cập vào trang thông tin điện tử của bảo hiểm xã hội Việt Nam

Bước 2: Thực hiện tra cứu thông tin người tham gia theo các chỉ tiêu thông tin:

• Tỉnh/TP: Căn cứ theo địa chỉ khai sinh/hộ khẩu thường trú/ hộ khẩu tạm trú nơi kê khai thông tin hộ gia đình
• Họ và tên người tham gia
• Ngày/tháng/năm sinh
• Mã xác thực

Bấm nút "Tra cứu"

Bước 3: Sẽ có 03 tình huống phát sinh khi tra cứu thông tin người lao động như sau:

• Trường hợp 1: Người lao động được đã được cấp mã số BHXH trùng với số sổ BHXH (nếu có). Như vậy người tham gia có thể sử dụng luôn mã số BHXH này thay thế toàn bộ thông tin quản lý liên quan đến số sổ BHXH và mã thẻ BHYT.
• Trường hợp 2:  Người lao động được cấp mã số BHXH nhưng khác thông tin số sổ BHXH đã có từ trước, đơn vị thực hiện rà soát mã số BHXH cho người tham gia để đồng bộ lại mã số theo số sổ BHXH.
• Trường hợp 3:  Không tra cứu được mã số BHXH của người tham gia. Đơn vị thực hiện rà soát để cấp mã số BHXH cho người tham gia.

Đối với người lao động đã tham gia BHXH và đã có sổ BHXH thì số sổ BHXH chính là mã số bảo hiểm xã hội của người lao động. Vì vậy, người lao động có thể thực hiện các bước tra cứu số sổ bảo hiểm xã hội online theo các bước như hướng dẫn tra cứu mã số bảo hiểm xã hội.

BHXH Việt Nam đã triển khai tra cứu trực tuyến quá trình đóng của người lao động tham gia BHXH cụ thể là thời gian đóng, mức đóng, đơn vị công tác,... giúp người lao động có thể kiểm tra xem đơn vị sử dụng lao động có tham gia BHXH cho mình theo đúng quy định hay không. Cách tra cứu như sau:

Bước 1: Truy cập vào trang web của bảo hiểm xã hội. Tích chọn tra cứu trực tuyến. Sau đó, tích chọn tra cứu quá trình tham gia BHXH.

Bước 2: Thực hiện tra cứu thông tin người tham gia theo các chỉ tiêu thông tin:

• Tỉnh/TP: Căn cứ vào địa chỉ đơn vị đóng BHXH
• Cơ quan BHXH quản lý
• Từ tháng - Đến tháng: Thời gian muốn tra cứu quá trình đóng BHXH, BHTN, BHTNLĐ-BNN
• Số CMND/CCCD
• Họ tên
• Mã số BHXH
• SĐT nhận OTP: Số điện thoại của NLĐ đã đăng ký thông tin cá nhân với cơ quan BHXH
• Mã xác thực (hiển thị trên màn hình)

Bạn bấm chọn lấy mã OTP.

Bước 3: Nhận mã OTP theo số điện thoại người lao động đã đăng ký với cơ quan BHXH và bấm tra cứu.

Bước 4: Kết quả tra cứu sẽ có 02 trường hợp xảy ra là:

• Trường hợp 1: Không tra cứu được quá trình tham gia BHXH của người lao động. Trường hợp này người lao động liên hệ với đơn vị sử dụng lao động đang tham gia BHXH để phối hợp với cơ quan BHXH chỉnh sửa dữ liệu.
• Trường hợp 2: Tra cứu được quá trình tham gia BHXH của người lao động.

Đối với người lao động: Người lao động nộp cho người sử dụng lao động 01 bộ hồ sơ gồm đầy đủ các giấy tờ:

• Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế theo mẫu quy định.
• Trường hợp được hưởng quyền lợi bảo hiểm y tế cao hơn thì bổ sung giấy tờ chứng minh (nếu có).

Đối với người sử dụng lao động: Sau khi nhận đủ hồ sơ từ người lao động, người sử dụng lao động tập hợp cùng các giấy tờ:

• Tờ khai đơn vị tham gia, điều chỉnh thông tin bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế theo mẫu quy định
• Danh sách lao động tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp theo mẫu quy định.
• Bảng kê thông tin theo mẫu quy định.

Doanh nghiệp có thể lựa chọn nộp hồ sơ bảo hiểm xã hội theo một trong các hình thức như: qua giao dịch điện tử, qua dịch vụ bưu chính công ích hoặc nộp trực tiếp tại cơ quan BHXH. 

Nếu bạn lựa chọn phương thức đăng ký bảo hiểm xã hội qua giao dịch điện tử, bạn cần thực hiện lập hồ sơ bằng phần mềm kê khai của BHXH Việt Nam; thực hiện ký điện tử trên hồ sơ. Sau đó, gửi đến cổng thông tin điện tử BHXH Việt Nam.

Có 06 trường hợp người tham gia BHXH được rút BHXH 1 lần như sau

• Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH.
• Đủ 55 tuổi mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH và không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện (đối với lao động nữ hoạt động ở xã, phường, thị trấn).
• Ra nước ngoài để định cư.
• Người đang bị mắc bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế.
• Công an, bộ đội khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc mà không đủ điều kiện để hưởng lương hưu.
• Người tham gia BHXH bắt buộc sau 01 năm nghỉ việc hoặc tham gia BHXH tự nguyện sau 01 năm không tiếp tục đóng mà chưa đủ 20 năm đóng.

Theo quy định, mức hưởng trợ cấp BHXH 1 lần được tính theo số năm tham gia BHXH. Công thức tính là:

Mức hưởng = (1,5 x Mức bình quân lương tháng x thời gian tham gia BHXH trước năm 2014) + (2 x Mức bình quân lương tháng x thời gian tham gia BHXH từ năm 2014)

Để được nhận BHXH 1 lần bạn cần tiến hành theo các thủ tục sau

Sổ bảo hiểm xã hội để ghi chép các thông tin về quá trình tham gia bảo hiểm xã hội từ khi bắt đầu đóng đến khi dừng đóng của người lao động tham gia bảo hiểm xã hội. Vì vậy, nếu người lao động bị mất sổ bảo hiểm xã hội vì những nguyên nhân khách quan thì có thể làm thủ tục để xin cấp lại sổ bảo hiểm xã hội đã bị mất. Hồ sơ xin cấp lại sổ BHXH gồm những giấy tờ như sau:

• Đơn có xác nhận của chính quyền địa phương nơi hiện nay đang cư trú hoặc có sự xác nhận của công an nơi cư trú để trình báo về việc mất sổ bảo hiểm xã hội.
• Tờ khai theo mẫu do bộ lao động thương binh xã hội khi tham gia, điều chỉnh thông tin bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế.
• Đơn đề nghị cấp lại sổ bảo hiểm xã hội theo mẫu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền của địa phương như công an xã, phường, thị trấn hoặc ủy ban nhân dân xã phường, thị trấn.
• Giấy xác nhận các quá trình mà mình đã tham gia bảo hiểm xã hội của cơ quan bảo hiểm xã hội nơi người lao động đóng bảo hiểm xã hội.
• Xác nhận chưa được hưởng chế độ trợ cấp một lần theo quy định của cơ quan bảo hiểm xã hội tại địa phương cư trú.
• Bản sao chứng minh nhân nhân hoặc căn cước công dân còn giá trị sử dụng kèm theo bản chính theo quy định.

Nếu người lao động đã ký hợp đồng từ đủ 1 tháng trở lên mà đơn vị sử dụng lao động không thực hiện việc tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc thì sẽ bị xử lý theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội như sau:

• Phải đóng đủ số tiền chưa đóng, chậm đóng và phải nộp số tiền lãi bằng 02 lần mức lãi suất đầu tư quỹ bảo hiểm xã hội bình quân của năm trước liền kề tính trên số tiền, thời gian chậm đóng.
• Phạt tiền đối với công ty từ 18% đến 20% tổng số tiền phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính nếu doanh nghiệp không đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp cho toàn bộ người lao động.
• Phạt tiền với mức từ 12% đến 15% tổng số tiền phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp nếu doanh nghiệp không đóng cho một số trường hợp người lao động.

Căn cứ theo quy định về tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, giám đốc công ty, người quản lý doanh nghiệp nếu có hưởng lương thì phải tham gia BHXH bắt buộc. 

Theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội, nếu người lao động đáp ứng đủ điều kiện là sau một năm bạn nghỉ việc không tiếp tục đóng BHXH thì sẽ được rút bảo hiểm xã hội 1 lần với mức hưởng bảo hiểm xã hội như sau:

• Trường hợp thời gian đóng BHXH dưới 6 tháng (đến đủ 6 tháng) sẽ được tính là nửa năm. Khi đó người lao động sẽ được hưởng 1/2 của 1,5 tháng mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm xã hội.
• Trường hợp thời gian đóng BHXH từ 6 tháng thì sẽ được tính là một năm đóng BHXH. Khi đó, người lao động sẽ được hưởng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm xã hội.

Theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội Việt Nam, người tham gia BHXH tự nguyện được nhận lương hưu khi đáp ứng đủ 02 điều kiện:

• Về độ tuổi: Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định của Bộ Luật lao động (ví dụ: người lao động nghỉ hưu năm 2021, trong điều kiện bình thường phải đủ 60 tuổi 03 tháng với lao động nam, đủ 55 tuổi 04 tháng với lao động nữ).
• Về thời gian đóng: Đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên.

Nếu người tham gia BHXH tự nguyện đã đủ điều kiện về tuổi nhưng thời gian đóng chưa đủ 20 năm thì phải đóng cho đến khi đủ 20 năm.

Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành quy định như sau:

Đối với những trường hợp bình thường: Người lao động được hưởng lương hưu khi có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên, đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định của Bộ Luật lao động.

Đối với những trường hợp đặc biệt: Người lao động được nghỉ hưu khi có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên và thuộc một trong các trường hợp sau:

• Nam đủ 55 tuổi đến đủ 60 tuổi, nữ đủ 50 tuổi đến đủ 55 tuổi và có đủ 15 năm làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc làm việc ở nơi có phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên.
• Từ đủ 50 tuổi đến đủ 55 tuổi và có đủ 15 năm khai thác than trong hầm lò.
• Người bị nhiễm HIV/AIDS do tai nạn rủi ro nghề nghiệp.
• Lao động nữ hoạt động ở xã, phường, thị trấn có từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm đóng BHXH và đủ 55 tuổi sẽ được hưởng lương hưu.

Căn cứ theo quy định của Bộ luật lao động, người lao động và người sử dụng lao động có thể ký kết hợp đồng thử việc trên cơ sở thoả thuận về việc làm thử, quyền và nghĩa vụ của hai bên trong thời gian thử việc. Thời hạn hợp đồng thử việc không quá 60 ngày.

Theo quy định, nội dung của hợp đồng thử việc chỉ bao gồm: công việc, địa điểm làm việc, mức lương, thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi… và không có nội dung về BHXH như trong hợp đồng lao động. Như vậy, hợp đồng thử việc chưa phải là hợp đồng lao động.

Do đó, trường hợp người lao động và người sử dụng lao động giao kết hợp đồng thử việc riêng biệt với thời gian thử việc tối đa không quá 60 ngày, thời gian thử việc không phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Tuy nhiên, đối với trường hợp đặc biệt người lao động ký hợp đồng lao động thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc và trong HĐLĐ có ghi rõ thời gian thử việc, người sử dụng lao động và người lao động vẫn có thể phải đóng BHXH cho thời gian thử việc.

➽➽➽ Xem thêm: Tổng hợp bài viết hướng dẫn cách tính thuế TNCN, cách tính lương cơ bản, lương tăng ca làm thêm giờ, cách tính trợ cấp thôi việc... cập nhật theo quy định mới nhất

• Cách tính thuế thu nhập cá nhân
• Cách tính lương tháng 13
• Cách tính lương hưu
• Cách tính bảo hiểm thất nghiệp
• Cách tính trợ cấp thôi việc
• Cách tính tiền thai sản
• Cách tính lương tăng ca
• Cách tính lương cơ bản
• Cách tính lương hưu bình quân 5 năm cuối
• Cách tính lương theo hệ số
• Cách tính phép năm
• Cách tính lương Net
• Cách tính số giờ làm việc trong excel
• Cách tính lương giáo viên
• Cách tính lương theo doanh thu
• Cách tính lương công chức
• Cách tính giảm trừ gia cảnh
• Cách tính lương Gross
• Cách tính lương ngày lễ
• Cách tính thu nhập chịu thuế

[widget22]